Het narrenschip vertaling

Begin maart 2007 verscheen bij Uitgeverij DAMON Das Narrenschiff/Het Narrenschip van Sebastian Brant. Dit werk, waarvan de eerste druk in 1494 verscheen, heeft gedurende honderden jaren grote invloed gehad binnen de Europese cultuur. Erasmus' Lof der Zotheid werd er in meerdere opzichten door beïnvloed. Uitgeverij DAMON brengt Das Narrenschiff in twee banden: de Nederlandse vertaling door dr E. Vandervoort en een fotografische herdruk van de eerste druk uit 1494. Deze band met de oorspronkelijke uitgave is een novum: ook de uitgaven binnen het Duitse taalgebied betreffen immers (Duitse) hertalingen terwijl nu dus de oorspronkelijke uitgave in boekvorm beschikbaar komt. In Sebastian Brants moraalsatire Het Narrenschip vond Erasmus inspiratie voor zijn Lof der zotheid. Ze kenden elkaar persoonlijk en brieven van Erasmus laten een groot ontzag voor zijn tijdgenoot zien. Brant is te typeren als een humanistisch georiënteerde laat-middeleeuwer, met een gematigd conservatisme en trouwe gehechtheid aan gevestigde orde en traditioneel gedachtegoed. We moeten Das Narrenschiff daarom vooral zien als het denkwerk van een intellectueel die zijn volkse lezer aanmaant terug te keren tot de oude orde. Erasmus zal vijftien jaar later ook oproepen tot trouw aan geloof, maatschappelijke orde en de rede. Beide schrijvers doen dit niet door principes, gewoonten en instellingen als zodanig te hekelen, maar wel hen die 'er een potje van maken'. Al is bij Brant de humanistische ondertoon overduidelijk, hij staat daarmee nog niet op het volwaardig humanistische standpunt van Erasmus. Brant illustreert zijn opvattingen met vele citaten uit, en verwijzingen naar Bijbel, mythologie en antiek-klassieke literatuur, die tot dan het westerse denken en weten bepaalden. Brant verwerkt zijn kennis en principes tot een moralistisch betoog, doordrongen van een satirische (zelf-)spot. Voor die tijd is de populariserende inslag opvallend: zijn bloemlezing van het algemeen menselijke verschijnsel van de dwaasheid is niet in het Latijn maar in het Hochdeutsch. De Nederlandse vertaling bevat berijmde vertaling, een inleiding op het leven en werk van Sebastian Brant waarin onder meer de invloed op Erasmus aan de orde komt, toelichtingen en een bespreking van de gravures van Dürer. Inhoud Voorwoord door Ton Vink 9 Voorrede op het Narrenschip 33 1 Over nutteloze boeken 38 2 Over goede raad 40 3 Over hebzucht 42 4 Over nieuwe mode 44 5 Over oude narren 46 6 Over goede opvoeding 48 7 Over tweedrachtzaaiers 52 8 Goede raad niet opvolgen 54 9 Over slechte gewoonten 56 10 Over ware vriendschap 58 11 Over verachting der Heilige Schrift 60 12 Over onbezonnen narren 62 13 Over minnarij 64 14 Over vermetelheid tegen God 69 15 Over dwaze plannen 71 16 Over slempen en brassen 73 17 Over nutteloze rijkdom 77 18 Over twee heren dienen 79 19 Over veel zwetsen 81 20 Over het vinden van schatten 85 21 Over afkeuren wat men toch zelf doet 87 22 De les der wijsheid 89 23 Over overschatting van het geluk 91 24 Over te veel zorgen 93 25 Over borgen 95 26 Over nutteloos wensen 97 27 Over zinloos studeren 101 28 Over tegenspraak tegen God 103 29 Over eigengereide narren 105 30 Over grote inkomsten 107 31 Over uitstel vragen 109 32 Over vrouwen hoeden 111 33 Over echtbreuk 113 34 Nar nu en eer 117 35 Over vlug kwaad worden 119 36 Over eigenzinnigheid 121 37 Over gelukstreffers 123 38 Over eigenwijze zieken 125 39 Over opzichtige aanpak 129 40 Zich aan narren storen 131 41 Let niet op alle praatjes 133 42 Over spotvogels 135 43 Verachting der eeuwige vreugde 137 44 Kerklawaai 139 45 Over gezochte tegenspoed 141 46 De macht van narren 143 47 De weg der zaligheid 147 48 Een Gildeschip 149 49 Slecht voorbeeld van ouders 153 50 Over wellust 155 51 Geheimen bewaren 157 52 Vrijen om geld 159 53 Over haat en nijd 161 54 Geen kritiek kunnen verdragen 163 55 Over narren-geneeskunst 165 56 Over de grens der macht 167 57 Over de voorzienigheid Gods 171 58 Zichzelf vergeten 175 59 Over ondankbaarheid 177 60 Over zelfgenoegzaamheid 179 61 Over dansen 181 62 Over nachtelijke serenades 183 63 Over bedelaars 185 64 Over boze vrouwen 189 65 Over sterrenkijken 194 66 Alle landen willen verkennen 198 67 Niet zot willen heten 204 68 Geen pret verdragen 208 69 Ongestraft kwaad willen doen 210 70 Niet tijdig voorzorg nemen 212 71 Twisten en proces voeren 214 72 Grove narren 216 73 Priester worden 220 74 Over nutteloos jagen 224 75 Over slechte schutters 226 76 Over grote roem 229 77 Over spelers 233 78 Over narren die gebukt gaan 237 79 Struikrovers en advocaten 239 80 Dwaze bodes 241 81 Over koks en keldermeesters 243 82 Over boerenvertoon 246 83 Minachting voor armoe 249 84 Over volharden in de goedheid 254 85 Niet bedacht zijn op de dood 256 86 Over godsverachting 262 87 Over godslastering 265 88 Over plagen en straffen Gods 267 89 Over dwaas ruilen 269 90 Eer vader en moeder 271 91 Over zwetsen in het koor 273 92 Overschatting uit hoogmoed 275 93 Woekeren en hamsteren 280 94 Hoop op erven 282 95 Over verleiding tot zondagswerk 284 96 Over geven en spijt krijgen 287 97 Over traagheid en luiheid 289 98 Over buitenlandse narren 291 99 Over geloofsverval 293 100 De val(s)e hengst strelen 301 101 Over influisteren 303 102 Van vervalsing en bedrog 305 103 Over de Antichrist 309 104 De waarheid verzwijgen 315 105 Over verhinderen van het goede 318 106 Verzuimen van goede werken 321 107 Over 't loon der wijsheid 323 108 De Luilekkerboot 327 109 Spot om rampspoed 333 110 Roddelen over het goede 335 110a Over slechte tafelmanieren 337 110b Over Carnavalsgekken 345 111 Verontschuldiging des dichters (APOLOGIE). 349 112 De wijze man 353 Protest 356 Einde van het Narrenschip 358 De gravures 359 Index 409