Jacob Jordaens 1593-1678 - 2 delen

Jacob Jordaens I is een Antwerpse schilder, tekenaar en tapijtontwerper. Hij is een leerling van de schilder Adam van Noort (1562-1641), van wie ook Peter Paul Rubens (1577-1640) onderricht krijgt. Van het illustere drietal van de barok in de Zuidelijke Nederlanden (samen met Rubens en Anthony van Dyck (1599-1641)) is Jacob Jordaens de minst bekende, relatief gezien de minst bestudeerde en de minst invloedrijke. Jordaens wordt lang als een epigoon van Rubens beschouwd, maar dat is een foutieve stelling. Alhoewel zijn aanwezigheid in het Rubensatelier niet archivalisch gestaafd is, zien vele kunsthistorici in hem een leerling van Rubens. Het staat vast dat de kunstenaar opdrachten in onderaanneming voor Rubens uitvoert. Jordaens' opdrachtgevers komen voornamelijk, maar niet exclusief uit het rijke patriciaat. Zeer weinig opdrachten zijn afkomstig uit adellijke hoek. Zelf zal Jordaens ook nooit verheven worden in de adelstand. Na het overlijden van Rubens in 1640 wordt Jordaens de belangrijkste kunstenaar van de Scheldestad. De vele opdrachten, ook van kerkelijke opdrachtgevers, hebben als gevolg dat er kwaliteitsverlies optreedt en nogal wat atelierwerk in omloop is, waaronder replieken van zijn populaire genrestukken. Rubens oefent een sterke en blijvende invloed op Jordaens' kunst uit. Het is onder meer via Rubens dat Jordaens het caravaggisme leert kennen, wat blijkt uit een opmerkelijk clair-obscur waarmee hij zijn figuren modelleert en verzadigde kleuren. Jordaens is een voorstander van taferelen met veel figuranten, ook al bezit hij geen groot compositorisch talent. Met de perspectiefregels gaat hij eigenzinnig om. Jordaens verstaat de kunst om populaire, aan de volkse cultuur gerelateerde elementen te koppelen aan de meer verheven historieschilderkunst. Die volkse toets laveert soms op het randje van het karikaturale met personages die zeer uitbundig zijn. Zijn kunst is duidelijk minder geïdealiseerd dan die van Rubens en van Dyck. De kunstenaar staat bekend om zijn dichtbevolkte composities en genrestukken die monumentaal groot geschilderd zijn zoals De koning drinkt en Zoals de ouden zongen, piepen de jongen. Omwille van dergelijke genrestukken heeft men de schilder al te zeer met de genreschilderkunst vereenzelvigd. Ook al genoot Jordaens geen humanistische opleiding zoals Rubens, of trok hij nooit naar het Italisch schiereiland om de antieken te bestuderen, toch vervaardigt hij een substantieel aantal mythologische werken. Naast een genrespecialist is Jordaens ook een uitstekend portrettist, landschapsschilder, historieschilder en ontwerper van tapijten. Jacob Jordaens is een vermogend en succesvol kunstenaar die een gezegende leeftijd bereikt. Zijn carrière is lang en zijn oeuvre verscheiden.